Koruma Uzaklaştırma Kararı

Koruma ve Uzaklaştırma Kararı: 6284 Sayılı Kanun Kapsamında Şiddete Karşı Hukuki Zırhınız

Şiddet, yalnızca bireysel bir eylem değil, aynı zamanda toplumsal yapıyı temelden sarsan, insan onurunu zedeleyen ve bir insan hakkı ihlali olan ciddi bir sorundur. Türkiye'de şiddetle mücadelede en önemli ve modern yasal dayanaklardan biri, 2012 yılında yürürlüğe giren 6284 Sayılı Ailenin Korunması ve Kadına Karşı Şiddetin Önlenmesine Dair Kanundur. Bu kanun, şiddet mağdurlarını veya şiddete maruz kalma tehlikesi altındakileri korumak için hızlı ve etkin bir mekanizma sunmayı amaçlamaktadır. Kanunun en bilinen ve hayati önem taşıyan uygulamaları olan koruma ve uzaklaştırma kararlarının ne anlama geldiğini, kimleri kapsadığını ve nasıl işlediğini detaylarıyla inceleyelim.

6284 Sayılı Kanun Nedir ve Kimleri Korur?

Kanunun temel ve açık amacı; şiddete uğrayan veya uğrama tehlikesi bulunan kadınları, çocukları, aile bireylerini ve tek taraflı ısrarlı takip mağdurlarını korumak ve bu kişilere yönelik şiddeti önlemektir. Kanun, sadece şiddet yaşandıktan sonra değil, şiddet tehlikesi ortaya çıktığı anda da devreye girerek önleyici bir rol üstlenir.

Kanunun koruma şemsiyesi oldukça geniştir ve belirli grupları kapsar:

• Kadınlar: Evli, bekâr, boşanmış veya nikâhsız bir birliktelik içinde olup olmadığına bakılmaksızın, salt kadın olduğu için şiddete uğrayan veya uğrama tehlikesi bulunan tüm kadınlar kanunun koruması altındadır.

• Çocuklar: Şiddete doğrudan maruz kalan veya anne babasının kavgasında olduğu gibi şiddete tanıklık eden çocuklar da kanun kapsamında korunur. Şiddete tanık olmak dahi psikolojik şiddet olarak kabul edilmektedir. 18 yaşını doldurmamış her birey çocuk sayılır.

• Aile Bireyleri: Şiddet mağduru ve şiddet uygulayanla aynı haneyi paylaşmasa dahi, aile mensubu sayılan kişiler (eş, anne, baba, kardeş vb.) kanunun korumasından faydalanabilir.

• Tek Taraflı Israrlı Takip Mağdurları: Aralarında herhangi bir aile bağı veya ilişki bulunmasa dahi, bir kişinin fiziki veya psikolojik olarak korku ve çaresizlik duygularına sebep olacak şekilde takip ve taciz edilmesi durumunda, cinsiyet fark etmeksizin herkes bu kanun kapsamında korunabilir.

İki Temel Kalkan: Koruyucu ve Önleyici Tedbirler

6284 Sayılı Kanun, şiddetle mücadelede iki temel mekanizma sunar: Koruyucu tedbirler ve önleyici tedbirler. Bu iki kavram sıkça birbiri yerine kullanılsa da aralarında önemli bir fark vardır. Koruyucu tedbirler doğrudan mağdura yönelikken, önleyici tedbirler şiddet uygulayana odaklanır.

Koruyucu Tedbirler: Mağdurun Güvence Altına Alınması

Bu tedbirler, şiddet mağdurunun güvenliğini sağlamak ve temel ihtiyaçlarını karşılamak amacıyla verilir. Kararlar, durumun aciliyetine göre Aile Mahkemesi Hâkimi veya Mülki Amir (Vali/Kaymakam) tarafından verilebilir.

Mülki Amirin Verebileceği Başlıca Koruyucu Tedbirler:

• Uygun Barınma Yeri Sağlanması: Mağdurun kendisine ve gerekiyorsa çocuklarına, bulunduğu yerde veya başka bir yerde kadın konukevi gibi uygun bir barınma yeri sağlanır.

• Geçici Maddi Yardım Yapılması: Özellikle ekonomik olarak şiddet uygulayana bağımlı olan mağdurların temel ihtiyaçlarını karşılayabilmeleri için geçici maddi destek verilir.

• Rehberlik ve Danışmanlık Hizmeti: Mağdurun yaşadığı travmayı atlatabilmesi için psikolojik, mesleki, hukuki ve sosyal alanlarda destek ve danışmanlık hizmeti sunulur.

• Geçici Koruma Altına Alınma: Mağdurun hayati tehlikesi bulunuyorsa, talebi üzerine veya re'sen (kendiliğinden) geçici koruma altına alınarak kolluk tarafından 24 saat esasına göre korunması sağlanır.

Hâkimin Verebileceği Başlıca Koruyucu Tedbirler:

• İşyerinin Değiştirilmesi: Mağdurun, şiddet uygulayan tarafından iş yerinde rahatsız edilmesini veya tehdit edilmesini önlemek amacıyla işyerinin değiştirilmesine karar verilebilir.

• Aile Konutu Şerhi Konulması: Mağdurun barınma hakkını güvence altına almak için, eşlerden birinin diğerinin rızası olmadan aile konutu üzerinde tasarrufta bulunmasını (satış, kiralama vb.) engellemek amacıyla tapu kütüğüne şerh konulabilir.

• Kimlik ve İlgili Bilgilerin Değiştirilmesi: Diğer tedbirlerin yetersiz kalacağı anlaşılan ve hayati tehlikenin çok yüksek olduğu durumlarda, mağdurun izini tamamen kaybettirmesi amacıyla kimlik ve ilgili diğer bilgi ve belgelerinin değiştirilmesine karar verilebilir.

Önleyici Tedbirler: Uzaklaştırma Kararı ve Diğerleri

Halk arasında "koruma ve uzaklaştırma kararı" olarak bilinen ve şiddet uygulayanın davranışlarını kısıtlamayı hedefleyen tedbirler bu kategoridedir. Bu kararlar Aile Mahkemesi Hâkimi tarafından, gecikmesinde sakınca bulunan acil durumlarda ise kolluk amirleri (polis/jandarma amiri) tarafından verilebilir.

Başlıca Önleyici Tedbirler (Uzaklaştırma Kararları):

• Şiddet uygulayanın, mağdura yönelik şiddet tehdidi, hakaret, aşağılama veya küçük düşürmeyi içeren söz ve davranışlarda bulunmaması.

• Müşterek konuttan veya bulunduğu yerden derhal uzaklaştırılması ve konutun korunan kişiye tahsis edilmesi.

• Korunan kişilere, bu kişilerin bulundukları konuta, okula ve işyerine yaklaşmaması.

• Korunan kişiyi iletişim araçlarıyla (telefon, mesaj, sosyal medya vb.) veya başka suretlerle rahatsız etmemesi.

• Bulundurulması veya taşınmasına kanunen izin verilen silahlarını kolluğa teslim etmesi.

• Gerekli görülmesi hâlinde korunan kişinin yakınlarına, tanıklarına ve çocuklarına yaklaşmaması.

Koruma ve Uzaklaştırma Kararı Hakkında Sıkça Sorulan Sorular

1. Koruma ve Uzaklaştırma Kararı Nasıl Alınır?

Bu kararlar için başvuru yapmak oldukça kolaylaştırılmıştır. Şiddet mağduru bizzat şikâyette bulunabileceği gibi, şiddete tanık olan herkes durumu resmi makamlara ihbar edebilir. Başvuru, en kolay ve en çabuk ulaşılabilecek Aile Mahkemesi Hâkimine, Mülki Amire (Vali/Kaymakam) veya kolluk birimine (Polis/Jandarma) yapılabilir.

2. Karar Almak İçin Delil (Doktor Raporu, Fotoğraf vb.) Gerekli mi?

Kanunun en hayati ve devrimci yönlerinden biri budur. Koruyucu tedbir kararı verilebilmesi için şiddetin uygulandığı hususunda delil veya belge aranmaz. Mağdurun beyanı, acil koruma sağlanması için yeterli kabul edilir. Önleyici (uzaklaştırma) tedbirler için ise kanun "geciktirilmeksizin verilir" ifadesini kullanır; bu da amacın yine süratli hareket etmek olduğunu gösterir.

3. Tedbir Kararları Ne Kadar Süre Geçerlidir?

Tedbir kararları ilk defasında en çok altı ay için verilebilir. Ancak şiddet veya şiddet tehlikesinin devam ettiğinin anlaşılması halinde, kararın süresinin uzatılması, şeklinin değiştirilmesi veya aynen devamına karar verilmesi mümkündür.

4. Uzaklaştırma Kararı İhlal Edilirse Ne Olur?

Hâkim tarafından verilen önleyici tedbir kararına (uzaklaştırma, yaklaşmama, rahatsız etmeme gibi) aykırı davranılması durumunda, şiddet uygulayan hakkında zorlama hapsi uygulanır. Bu hapis, bir suç karşılığı verilen ceza niteliğinde değildir; kişiyi tedbire uymaya zorlama amacı güden bir disiplin yaptırımıdır. Zorlama hapsi, ilk ihlalde üç günden on güne kadar; ihlalin tekrarı hâlinde ise on beş günden otuz güne kadar verilebilir. Ancak bir kişi hakkındaki zorlama hapsinin toplam süresi altı ayı geçemez.

Sonuç

6284 Sayılı Kanun, şiddetle mücadelede devlete ve bireylere önemli sorumluluklar yükleyen, mağduru merkeze alan çağdaş bir düzenlemedir. Koruma ve uzaklaştırma kararı gibi mekanizmalar, şiddet sarmalını kırmak ve bireylerin en temel hakkı olan güvenli bir yaşam sürme hakkını teminat altına almak için var olan hukuki birer zırhtır. Bu hakları bilmek ve gerektiğinde kullanmaktan çekinmemek, hem bireysel hem de toplumsal huzur için atılacak en önemli adımlardan biridir.

6284 SAYILI KANUNA GÖRE ÖRNEK KORUMA VE UZAKLAŞTIRMA MAHKEME KARARI

TÜRK MİLLETİ ADINA

T.C.

[İLGİLİ ŞEHİR]

[NUMARA]. AİLE MAHKEMESİ

6284 SAYILI KANUNA GÖRE KORUMA KARARI

ESAS NO : [YIL]/[ESAS NUMARASI] D.İş

KARAR NO : [YIL]/[KARAR NUMARASI]

HAKİM : [Hakim İsmi Soyismi] [Sicil No]

KATİP : [Katip İsmi Soyismi] [Sicil No]

TEDBİR İSTEYEN : [Davacı Adı Soyadı] - [TC Kimlik No] - ADRES GİZLİ

KARŞI TARAF : [Davalı Adı Soyadı] - [TC Kimlik No] - [Karşı Tarafın Adresi]

DAVA TÜRÜ : 6284 Sayılı Kanuna Göre Koruma Kararı

TALEP TARİHİ : [GG/AA/YYYY]

KARAR TARİHİ : [GG/AA/YYYY]

Tedbir isteyenin [YIL]/[ESAS NO] Esas sayılı dosyaya sunduğu dava dilekçesinin tefriki ile yapılan incelenmesi neticesinde;

GEREĞİ DÜŞÜNÜLDÜ:

6284 Sayılı Ailenin Korunması ve Kadına Karşı Şiddetin Önlenmesine Dair Kanunun 1/1. Maddesinde; "Bu Kanunun amacı; şiddete uğrayan veya şiddete uğrama tehlikesi bulunan kadınların, çocukların, aile bireylerinin ve tek taraflı ısrarlı takip mağduru olan kişilerin korunması ve bu kişilere yönelik şiddetin önlenmesi amacıyla alınacak tedbirlere ilişkin usul ve esasları düzenlemektir." hükmü mevcut olup, Kanunun 2/1-d maddesinde şiddet; "Kişinin, fiziksel, cinsel, psikolojik veya ekonomik açıdan zarar görmesiyle veya acı çekmesiyle sonuçlanan veya sonuçlanması muhtemel hareketleri, buna yönelik tehdit ve baskıyı ya da özgürlüğün keyfî engellenmesini de içeren, toplumsal, kamusal veya özel alanda meydana gelen fiziksel, cinsel, psikolojik, sözlü veya ekonomik her türlü tutum ve davranış" olarak, 2/1-e maddesinde ise şiddet mağduru; "Bu Kanunda şiddet olarak tanımlanan tutum ve davranışlara doğrudan ya da dolaylı olarak maruz kalan veya kalma tehlikesi bulunan kişiyi ve şiddetten etkilenen veya etkilenme tehlikesi bulunan kişiler" olarak tanımlanmıştır. Tanımdan da anlaşılacağı üzere, Kanun, şiddet mağdurunun şiddetten etkilenme ihtimalini Kanun çerçevesinde tedbirler almak için yeterli görmektedir.

Kanunun 4. Maddesinde hakim tarafından verilecek koruyucu tedbir kararları, 5. Maddesinde ise önleyici tedbir kararları örnekleyici olarak bir kısım şekilde belirtilmiş, bunlardan birine, birkaçına veya uygun görülecek benzer tedbirlere karar verilebileceği düzenlenmiştir.

Kanunun 8/3. Maddesinde ve Uygulama Yönetmeliğinin 30/3. Maddesinde; "Koruyucu tedbir kararı verilebilmesi için, şiddetin uygulandığı hususunda delil veya belge aranmaz. Önleyici tedbir kararı, geciktirilmeksizin verilir. Bu kararın verilmesi, bu Kanunun amacını gerçekleştirmeyi tehlikeye sokabilecek şekilde geciktirilemez." hükmü mevcuttur. Anayasa Mahkemesinin ilgili kararlarında 6284 sayılı Kanun'da düzenlenen tedbir kararlarının, verildiği anda infaz kabiliyetini haiz olması nedeniyle Kanun'da amaçlanan "acil müdahale" olgusunun bu aşamada sağlanmış olacağı vurgulanmış, tedbir kararlarında yer verilen gerekçelerde, ileri sürülen zarar riski ve olgulara göre, talebin ilgili mevzuat çerçevesinde kabul görmesi için temel unsurları taşıyıp taşımadığının ortaya konulmasının yeterli olacağı belirtilmiştir.

Somut olayda, dosyadaki taraf beyanı, UYAP üzerinden yapılan araştırma ve belgelere göre, tedbir isteyenin Kanunun kapsamına giren kişilerden olduğu, şiddete uğrama tehlikesinin devam ettiği ve tedbir isteyenin korunmasının aciliyet kesbettiği, bu itibarla tedbir kararı verilmesi için Kanunda sayılan şartların gerçekleştiği anlaşılmıştır. Kanun kapsamında verilebilecek tedbir kararlarının geçici hukuki koruma niteliğinde olduğu; devamlı sonuç doğuran, nihai nitelikte kararlar olmadığı, Kanunun amacının şiddeti veya şiddet tehlikesini hızlı bir şekilde engelleme, durdurma ve yok etme olduğu da gözetilerek karşı taraf hakkında aşağıda yazılı tedbirlerin uygulanmasına ve aşağıdaki şekilde hüküm kurulmuştur.

HÜKÜM: Gerekçesi yukarıda açıklandığı üzere;

1-Talebin KISMEN KABULÜ İLE, karşı taraf hakkında 6284 Sayılı Yasa'nın 5/1-a, c ve f maddeleri uyarınca;

a) Aleyhine tedbir istenen karşı tarafın, tedbir isteyene karşı şiddet, şiddet tehdidi, hakaret, aşağılama veya küçük düşürmeyi içeren söz ve davranışlarda bulunmamasına,

c) Korunan kişilere, bu kişilerin bulundukları konuta, okula ve işyerine yaklaşmamasına,

f) Korunan kişiyi iletişim araçlarıyla veya sair surette rahatsız etmemesine,

2-Koruma kararının, karar tarihinden itibaren geçerli olmak üzere 6 AY süreyle GEÇERLİ OLMASINA,

3-[İlgili Şehir] [Numara]. Aile Mahkemesinin [YIL]/[DOSYA NO] D.İş, [YIL]/[DOSYA NO] D.İş karar sayılı dosyasında [Davacı Adı Soyadı]'nın adres bilgilerinin 6 ay süre ile gizli tutulmasına karar verildiği, kararın süresinin devam ettiği anlaşılmakla adres gizliliği talebinin REDDİNE,

4-Verilen tedbir kararına aykırı davranışta bulunması halinde 6284 Sayılı Yasa'nın 13. maddesi uyarınca, eylem başka bir suç oluştursa bile, 3 günden 10 güne kadar, tekrarında 15 günden 30 güne kadar ve her halükarda 6 ayı geçmeyecek şekilde zorlama hapsine tabi tutulacağı hususunun aleyhine tedbir kararı verilen KARŞI TARAFA ihtarına,

5-Kararın birer suretinin taraflara, birer suretinin de 6284 S.Y.nın 10/2 maddesi uyarınca Aile ve Sosyal Politikalar Bakanlığı İl ve İlçe Müdürlüklerine TEBLİĞİNE,

6-Mahkememiz kararının Tebligat Kanununun 2. Maddesinde geçen tehirinde zarar umulan işlerden olduğu ve ilgili genelgeler gereğince kararın ilgili kolluk tarafından taraflara tebliğine, tebliğin ilgili kolluk tarafından tarihi ve saati gösterir ıslak imzalı tutanakla yapılmasına ve işbu tedbir kararının tebliğine ilişkin tutanakların beklenmeksizin mahkememize gönderilmesine,

7-Talebin niteliği gereği harç alınmasına yer olmadığına,

Dosya üzerinde yapılan inceleme sonucunda, 6284 Sayılı Yasa'nın 9/1. maddesi uyarınca kararın tefhim/tebliğinden itibaren iki hafta içinde Mahkememize ibraz edecekleri bir dilekçe ile...

Bilgi Kaynakları:

Bu makaledeki bilgiler, 6284 Sayılı Kanun, Türk Medeni Kanunu ve 6284 Sayılı Kanun üzerine hazırlanmış umuma açık akademik çalışmalar ve Aile Mahkemelerinde avukatlık mesleği sonucunda edinilen tecrübelerden faydalanılmak suretiyle derlenmiş olup, makalenin kopyalanması, paylaşılması izne tabidir. Web sitemizdeki makalelerin kopyalanarak veya özetlenerek izinsiz bir şekilde başka web sitelerinde, sosyal medya hesaplarında yayınlanması halinde hukuki ve cezai işlem yapılacaktır.